ایمنی در محیط کار | نکات ایمنی در تاسیسات + ویدیو

یک تکنسین یا مهندس تاسیسات تهویه مطبوع و تبرید، در نزدیکی موارد و موقعیت های خطرناکی کار می‌کند. مایعات و گازهای تحت فشار، الکتریسیته، گرما، سرما، مواد شیمیایی و سمی، ماشین ها و تجهیزات دوار و محیط هایی که نیاز به تهویه دارند، تنها بخشی از این خطرات به حساب می‌آیند. با وجود تمام این خطرات، تکنسین و تیم تعمیرات باید با شناخت این موارد و روش های جلوگیری و بهبود‌ آنها با خطرات احتمالی به درستی مواجه شوند. این مقاله به توضیح چند نکته مهم در مورد ایمنی در تاسیسات می پردازد. مطالعه و دانش در این زمنیه، قبل از انجام هر کاری در این رشته، حیاتی است.

آنالیز محیط

        قبل از کار در هر محیط صنعتی و مسکونی، نیاز به آنالیز سریع محیط و مشاهده محل کپسول های آتش نشانی، جعبه کمک های اولیه و راه های خروج اضطراری داریم. بررسی و آنالیز این موارد بسیار ساده اما مهم، نجات بخش است.

شناخت و بررسی تابلو های احتیاط و خطر در محیط کار نیز بسیار حائز اهمیت است.

شناخت کمک های اولیه

        آموزش دیدن کمک های اولیه یکی از مهم ترین مواردی است که هر تکنسین تبرید، باید به عنوان پیش زمینه در سبد مهارت های خود داشته باشد. هر چقدر از اتفاقات و حوادث در کار جلوگیری کنیم، باز هم امکان رخ داد‌ آنها وجود دارد. شناخت و آموزش کمک های اولیه، می‌تواند از آسیب های شدید تر به فرد آسیب دیده و یا نجات او از مرگ کمک کند.

استفاده از تجهیزات ایمنی

        از دیگر موارد ایمنی در محیط کار استفاده از عینک ایمنی است. عینک ایمنی واقعا مهم است! با وجود اینکه تکنسین های تبرید و تهویه مطبوع کمتر به آن اهمیت می‌دهند، اما استفاده از عینک ایمنی می‌تواند یاعث نجات یکی از حساس ترین اعضای بدن ما شود. ذرات معلق پرتاب شده به سمت چشم، می‌توانند قبل از اینکه بتوانیم واکنشی نشان دهیم، موجب آسیب شدید به چشم ها شوند. پس اهمیت استفاده از عینک ایمنی در مواردی که خطر وجود دارد را نباید دست کم گرفت.

اکسسوری و جواهرات در حین کار

        قبل از کار باید انگشتر، گردن بند، دستبند، ساعت مچی، کراوات، گوشواره و ... خود را باز کنید. استفاده از این افلام ممکن است خسارات جانی باور نکردنی به بار آورد. مثلا استفاده از انگشتر حین کار های سریع، در پریدن از یک جا و گیر کردن انگشتر، می‌تواند موجب قطع عضو شود. همچنین در کار با برق، اهمیت استفاده نکردن از اکسسوری فلزی و دو چندان است.

استفاده صحیح از ابزار

        یکی از موارد مهم ایمنی در محیط کار، شناخت صحیح محدودیت های ابزار است. شناخت محدودیت های هر ابزار، منجر به استفاده صحیح از ابزار، عمر طولانی آن و جلوگیری از آسیب به فرد می‌شود. یک تکنسین تاسیسات در صورت نداشتن شناخت صحیح از محدودیت های هر ابزار، ممکن است به خود و به تجهیز آسیب بزند. شکستن آچار آلن، کاتر، سنگ فرز و ... تنها چند نمونه از مواردی است که منجر به آسیب می‌شود. این آسیب ها از یک خراش ساده تا از دست دادن بینایی و حتی مرگ متفاوت اند.

شناخت سیستم و مبرد موجود در سیستم

        قبل از هرگونه تعمیرات و کار بر روی سیستم، باید نسبت به شرایط کار آن و به خصوص مبرد سیستم اطلاعات کافی داشته باشید. اطلاعات در مورد گروه ایمنی مبرد، قابلیت اشتعال و سمی بودن مبرد باید مورد بررسی کامل قرار بگیرد. همچنین باید توجه داشت برخی از مبرد ها در جواد شعله، واکنش شیمیایی نشان داده و گاز سمی فسژن تولید می‌کنند. استنشاق این گاز در موارد حاد می‌تواند منجر به مرگ شود. از این گاز به عنوان سلاح شیمیایی استفاده می‌شود.

کار نکردن در خستگی

        کار کردن هنگام خستگی بیش از آنچه تصور می‌کنید می‌تواند خطرناک باشد. در هنگام خستگی قدرت تجزیه تحلیل و واکنش نشان دادن مغز و بدن کاهش می‌یابد. معمولا در این موارد، قبل از رخداد حادثه، فرد می‌تواند احتمال حادثه را با تمام وجود حس کند. اصرار به اتمام کار و درصد ناچیز باقی مانده از کار بهانه خوبی برای نادیده گرفتن این مورد مهم ایمنی در محیط کار است.

        این مورد علاوه بر ایجاد خسارت به دستگاه، میتواند باعث آسیب ها و حوادث جدی باشد.

مخازن تحت فشار

        کار با مخازن تحت فشار، بخش جدایی ناپذیر از کار یکی تکنسین تبرید و تهویه مطبوع است. ابتدایی ترین مورد در این زمینه، قرار نگرفتن مخازن تحت فشار تحت تابش مستقیم آفتاب یا مکان های خیلی گرم است. تصور کنید یک کپسول بزرگ R22 در یک ون سرویس قرار دارد. با تابش خوردشید در یک روز تابستانی، فشار کپسول می‌تواند به 226psig برسد. این فشار معادل 226 پوند در هر اینچ مربع سطح کپسول است. با فرض سطح داخلی 1500 اینچ مربعی برای یک کپسول بزرگ و محاسباتی ساده می‌توان دریافت که فشاری معادل 169.5 تن در داخل کپسول وجود دارد.

        کپسولی با این فشار، نیازمند الزامات و احترامات ویژه ای است. استفاده از محافظ فلزی شیر کپسول، نیفتادن، ضربه نخوردن و حمل با احتیاط آن برخی از این الزامات می‌باشند. کپسول های سنگین و بزرگ، باید توسط چرخ های ویژه حمل کپسول، حمل شده و توسط زنجیر مهار شده باشند.

        در رعایت موارد ایمنی در محیط کار، سیلندر های گاز باید یک سوپاپ اطمینان داشته باشند. وقتی فشار سیلندر از حد سوپاپ اطمینان تجاوز کند، گاز داخل سیلندر شروع به خارج شدن از سوپاپ می‌کند. این عمل، موجب کاهش فشار داخل سیلندر شده و با تبخیر مایع، دمای سیلندر کاهش پیدا می‌کند. با کاهش دما، فشار کپسول بیش از پیش کاهش پیدا کرده و خطر رفع می‌شود. کپسول های کوچک تر و معمول گاز های مبرد نیز، از یک پولکی ساده جهت حفاظت استفاده می‌کنند.

کپسول های تحت فشار دارای سوپاپ اطمینان باید در جهت رو به بالا حمل شوند. در غیر این صورت وجود مایع در بخش سوپاپ اطمینان ممکن از عملکرد آن را مختل کند.

کپسول اکسیژن و نیتروژن

یکی دیگر از حیاتی ترین موارد ایمنی در محیط کار رعایت اصول کار با کپسول های نیتروژن و اکسیژن است. در حمل کپسول های تحت فشار باید به حمل کپسول های اکسیژن و نیتروژن توجه ویژه ای کرد. فشار کپسول های اکسیژن معمولا تا 2500psi نیز می‌رسد. استفاده از محافظ های شیر این کپسول ها، امری حیاتی است. در صورتی که کپسول به درستی مهار نشده باشد و سقوط کند، شیر کپسول ممکن است با برخورد به شیئی، بشکند و گاز کپسول به سرعت تخلیه شود. در این موارد، کپسول مانند یک موشک حرکت کرده و خرابی های بسیار زیادی با به بار می‌آورد.

        کپسول نیتروژن و اکسیژن باید با رگولاتور مخصوص خود، استفاده شوند. فشار کپسول نیتروژن نیز برای استفاده مستقیم در سیستم بسیار بالاست. این فشار بالا می‌تواند منجر به آسیب به سیستم و یا در بهترین حالت منجر به آسیب به شیلنگ های گیج منیفولد شود. باید دقت کرد که رگولاتور کپسول اکسیژن باید فقط و فقط برای اکسیژن استفاده شود و از هرگونه روغن و چربی دور نگه داشته شود.

        کپسول اکسیژن باید دور از روغن نگهداری شود. واکنش روغن و اکسیژن انرژی عظیمی را آزاد کرده و موجب انفجار کپسول اسکیژن می‌شود. در بستن رگولاتور اکسیژن، باید از آچار تمیز، رگولاتور مخصوص، واشر پی تی اف یا تفلون دست ها و دستکش های کاملا تمیز و غیر روغنی استفاده کرد. استفاده از واشر های نیتریل نیز به دلیل وجود کربن، برای اکسیژن ممنوع است.

در انبارداری کپسول اکسیژن باید توجه کنید که اکسیژن از کپسول گاز های اشتعال پذیر مانند استیلن باید فاصله ای 6 متری داشته باشند. اگر این فاصله مقدور نیست، این کپسول ها باید توسط یک دیواره به ارتفاع حداقل 1.5 متر از هم جدا شوند.

تست کپسول اکسیژن و نیتروژن

        همیشه قبل از استفاده از کپسول نیتروژن و اکسیژن، از گاز درون کپسول اطمینان حاصل کنید. گاها وقتی کپسول ها را برای پر کردن به کارخانجات گازهای صنعتی می‌بریم، در پر کردن کپسول ممکن است اشتباهاتی رخ دهد. ممکن است کپسول نیتروژن با اکسیژن پر شده باشد و تکنسین بی اطلاع از این موضوع، برای تست فشار مثبت، اکسیژن با در سیکل شارژ کند. این عمل منجر به انفجار خواهد شد.

حرارت مستقیم به کپسول مبرد

        در شارژ گاز سیستم های تبرد، بعد از مدتی کپسول فریون شروع به کاهش دما و یخ زدن می‌کند. این کاهش دما منجر به کاهش فشار کپسول شده و فرایند شارژ گاز را مختل می‌کند. متاسفانه بسیاری از تکنسین ها از کپسول های مپ و یا شعله مستقیم جوشکاری اکسی استیلن بدین منظور استفاده می‌کنند. استفاده از شعله مستقیم برای بالا بردین دمای کپسول، به شدت خطرناک بوده و کاملا منع شده است.

        برای بالابردن دما و فشار کپسول بهتر است از یک تشت آب گرم با حداکثر دمای 30 درجه سانتی گراد استفاده شود. البته هیتر های ژاکتی مخصوص این کار نیز ساخته شده و ایمن هستند.

تماس پوست با مایع مبرد

        از دیگر مواردی که در رعایت ایمنی در محیط کار حائز اهمیت است، جلوگیری از تماس مبرد با پوست دست و اعضای بدن است. دمای تبخیر مبردهای مورد استفاده در سیستم های تبرید، در فشار اتمسفر بسیار پایین است. برخورد پوست دست و یا چشم ها با مایع مبرد منجر به سرمازدگی و سوختگی کرایژنیک می‌شود. این سوختگی بسیار خطرناک بوده و آسیب های جدی به پوست و اعضای بدن وارد می‌کند.

استفاده از عینک ایمنی و دستکش برای جلوگیری از این سوختگی بسیار موثر است.

استفاده از سیلندر مخصوص ریکاوری

        در ریکاوری گاز مبرد، از سیلندر مخصوص استفاده کنید. معمولا سیلندر های گاز مبرد معمولی دارای یک سوپاپ یک طرفه در شیر خروجی هستند. این سوپاپ از ورود گاز به سیلندر جلوگیری می‌کند. هرگز سیلندر های معمولی را با تعویض سوپاپ یک طرفه، شارژ گاز نکنید.

شوک الکتریکی

        قبل از تعمیر دستگاه و هر گونه کار بر روی آن، از قطع برق اصلی دستگاه مطمئن شوید. برای قطع برق دستگاه، از تابلو اصلی برق ورودی را قطع کرده و فیوز را با یک کارت احتیاط، قفل کنید. قفل کردن فیوز واقعا مهم است. گاها حتی اگر تمام پرسنل نیز از کار کردن شما بر روی دستگاه خبر داشته باشند، با یک تغییر شیفت ممکن است در حین کار با دستگاه، برق دستگاه وصل شود.

از کفش ایمنی با عایق الکتریکی مناسب استفاده کنید. استفاده از دستکش مناسب، از آسیب های بسیاری جلوگیری می‌کند. دقت کنید جلوی تابلو برق های اصلی حتما کفپوش پلاستیکی عایق وجود داشته باشد.

ایمنی نردبان

        باید توجه داشت که کار با نردبان همیشه یک کار دو نفره است. در استفاده از نردبان، ابتدا محدودیت های نردبان را بشناسید. توجه به حداکثر وزن تحملی نردبان، استفاده نکردن از نردبان معیوب، تمیز بودن و لغزنده نبودن نردبان، و پایه های مناسب ضد لغزش، از نکات مهم استفاده از نردبان در کار است. استفاده از نردبان در سطح شیب دار و غیر تراز، بسیار خطر آفرین است. در کار در ارتفاع باید دقت بیشتری به محدودیت های ابزار نمود.

در تصویر بالا نکات ایمنی استفاده از نردبان نمایش داده شده است.

ایمنی تجهیزات دوار

        در کار با تجهیزات دوار باید حداکثر دقت لازم را به کار ببرید. گاها یک دریل کاری ساده در ارتفاع می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در کار با این تجهیزات دقت کنید از لباس های گشاد استفاده نکنید. آستین ها باید تا حد امکان تنگ و یا کوتاه باشند. به هیچ وجه به تجهیزات دوار مانند شفت الکتروموتور یا پمپ، لوله درون دستگاه حدیده و ... دست نزنید.

در کار با تسمه تجهیزات دوار دقت کنید. به هیچ عنوان سعی نکنید در هنگام روشن بودن تجهیز، تسمه را روی پولی جا بزنید. این کار مهارت شما را نشان نمی‌دهد و ممکن است به راحتی موجب قطع عضو شود.

تهویه فضای کاری

        در نشت شدید گاز مبرد برای دستگاه هایی که ظرفیت های بالا دارند، به دلیل چگالی بیشتر مبرد از هوا، ممکن است فضای کاری از هوا خالی شود و تنفس را مختل کند. علائم کمبود اکسیژن در محیط در لحظات اولیه خود را نشان نمی‌دهد. معمولا این مورد را با سرگیجه و بی حسی لب ها میت وانید تشخیص دهید. در این صورت سریعا محیط را ترک کنید. تهویه موتورخانه و فضا های کاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ایمنی کار با مواد شیمیایی

        کار با مواد شیمایی شرایط ویژه ای را می‌طلبد. در هنگام کار با اسید از دستکش، ماسک، لباس، و کفش مناسب ضد اسید استفاده کرده و حتما به آب دسترسی داشته باشید. همچنین در هنگام تخلیه روغن کمپرسور، دقت کنید که روغن برودتی ممکن است اسیدی باشد. جهت مطالعه بیشتر می‌توانید به مقاله روغن های برودتی مراجعه کنید.

ملاحضات قبل از استارت

        قبل از استارت سیستم، دوباره همه چیز را بررسی کنید و مطمئن شوید که شیر دیسشارژ باز است. بسته بودن شیر سرویس دیسشارژ و استارت کمپرسور می‌تواند موجب انفجار کمپرسور شود.

قبل از اسارت سیستم از صحت عملکرد تمام کنترل ها و در مدار قرار گرفتن‌ آنها مطمئن شوید. کنترل های پرشر، لو پرشر، کنترل فشار روغن، فلوسوئیچ و ... را بررسی کنید.

حمل اجسام سنگین

        در حمل اجسام سنگین حدالمقدور از وسایل مرتبط مناسب استفاده کنید. سعی کنید از یک همکار کمک بگیرید. حتما دقت کنید که در حد توان و از نیروی پاها به جای کمر استفاده کنید.

صحبت پایانی

        در پایان باید به این نکته توجه داشت که حفظ، استفاده صحیح و نگهداری اصولی ابزار از مهم ترین موارد در کار است. بدن به عنوان گران ترین و ارزشمند ترین ابزار در کار، ارزش مطالعه بیشتر و اصولی راجع به نکات نگهداری و بهره برداری اصولی از آن را دارد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم به مطالب مختصر این مقاله اکتفا نکرده و در مورد رعایت ایمنی در محیط کار و کمک های اولیه مطالعه بیشتری نمایید. همچین لطفا در خرید ابزار ایمنی مناسب و استاندارد، سرمایه گزاری بیشتری انجام دهید.

• مطالب این مقاله از منابع مختلفی تهیه شده است. در این مقاله استفاده از کتاب Refrigeration & Air Conditioning Technology اثر Bill Whitman از دیگر کتب پر رنگ تر بوده است.

لطفا نظرات و تجربیات خود را در موارد ایمنی و حوادث کار با ما به اشتراک بگذارید.